از نقد نسبت به نبود خلاقیت در تشکل‌های دانشجویی تا لزوم تولید نظام معنایی خاص در دانشگاه‌ها
تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۷۶۲۹۶۳
گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، دانشگاه در ایران از دل حکومتی که در حال مدرن شدن بود، بیرون آمد و از همان ابتدا این نهاد علمی و تشکل‌های موجود در آن وابسته به سیاست بوده است.
مصطفی خالق پور، دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با آنا در رابطه با بحث تاریخی چگونگی ارتباط بین نهاد دانشگاه و دولت و نیز فقدان استقلال و خلاقیت از سوی تشکل‌های دانشجویی برای پیگیری مطالبات عمومی و تولید صدا در جامعه، تاکید کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
**شاهد یک نوع رابطه کج دار مریض بین دانشگاه و دولت، هستیم
آنا: بحث تاریخی در رابطه با چگونگی ارتباط بین نهاد دانشگاه و دولت در ایران چگونه بوده است؟ این نسبت چه تبعات و پیامد‌هایی داشته است؟
خالق پور: در رابطه با مطالبه گری و بحث اعتراض رابطه کج دار مریضی بین این دو نهاد برقرارشده است چه پیامد‌هایی تا به امروز داشته است، باید گفت همانطور که می‌دانیم دولت مدرن، متولی پروژه توسعه در ایران بوده است و برای پیش بردن پروژه توسعه نیاز به یکسری ملزومات داشته است. یکی از این ملزومات و نیاز‌ها بحث فنّاوری و علم و فن‌سالاری در برهه‌ای در قالب اعزام گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی برای آموزش و کسب علوم مهندسی به کشورهای اروپایی، به‌عنوان تأمین‌کننده پروسه توسعه دولت بوده است.
از یک برهه‌ای نیز این نیروهای متخصص و فن‌سالار را در خدمت پروژه توسعه به کار بگیریم برای خود دانشگاه تولید کنیم، زیرا از اعزام به کشورهای اروپایی راحت‌تر است ازاینجا شروع به تأسیس دانشگاه کردند. این اساساً به معنی آن است که نهاد دانشگاه در سایه سیاست و دولت در ایران متولدشده است، این مقوله پیامد‌هایی داشته است. همان‌گونه که دولت در کنار تأسیس نهاد دانشگاه یک انتظاراتی را از این نهاد داشته است. اول اینکه دانشگاه باید پرورش نیروهای تکنو کرات و کادر بروکراسی در پروژه توسعه را عهده‌دار می‌بود و در کنار این مقوله یک خواسته نرم‌افزاری از دانشگاه‌ها داشت اینکه برای دولت، معنا سازی و ایدئولوژی سازی نیز انجام دهد. یعنی علاوه بر پیشبرد پروژه توسعه باید تأییدکننده ایدئولوژی نظم مستقر نیز باشد.
در ساحت دانشگاه هیچ‌گونه صورت‌بندی علمی در رابطه با حل مسسائل جاری مشاهده نمیشودپیامد این انتظارات این بود که اساساً مرجعیت فکری دانشگاه در سایه دولت در ایران شکل گرفت. نهاد دانشگاه هیچ زمان به‌عنوان یک قلمرو مستقل که نظام حقیقت خود را دارد در ایران شکل نگرفت. سیاست انتظاراتی از دانشگاه داشته است؛ و دانشگاه باید به انتظارات سیاست پاسخ می‌داده و هیچ‌گونه مرجعیت فکری برای دستیابی به نظم حقیقی وجود نداشته است. نظام حقیقت در بیرون از دانشگاه تعریف می‌شد و دانشگاه باید تابع و دنباله‌رو نظم حقیقی می‌شد.
در کنار این وضعیت یک وضع دوگانه‌ای نیز شکل گرفت. دانشگاه در برخی مواقع برای دولت ایجاد مزاحمت نیز می‌کرد. زیرا قلمرو دانایی و مطالعه بود، قلمرو کتاب بود، یک قلمرو مشترک بین افرادی که با دانشگاه ارتباط داشتند نیز شکل گرفت؛ و آن این بود که با استقلال فکری می‌توانند ایدئولوژی را نقد کنند. می‌توانند نظام خاص حقیقت قلمرو دانشگاه را تولید کنند. از طرف دیگر دولت‌ها همیشه سعی می‌کردند وجه نهاد علم و دانشگاه را در قالب نفوذ در دانشگاه در قالب دخالت در سازوکار‌ها و مکانیسم‌های جذب دانشجو و نیز جذب هیئت‌علمی و نیز سیاست‌گذاری‌های حوزه علم، تحت حاکمیت خود درآوردند لذا در دوره‌های مختلف، امکان اعتراض خارج از نظم مستقر برای دانشگاه شکل نگرفت.
قدرت همیشه تلاش کرده که دانشگاه را در سیطره خود نگاه دارد تا اساساً امکان اعتراض خارج از قلمرو نظم مستقر شکل نگیرد. در رابطه بااینکه چه پیامد‌هایی را در حال حاضر داشته است باید گفت که این باعث شده دانشگاه به‌عنوان یک‌نهاد تبعی این نقش را برای خود بپذیرد که هیچ استقلالی از سیاست ندارد. در بازی‌ای که سیاست برای این نهاد طرح کرده است باید به نقش خود بپردازد. لذا شاهد یک نوع رابطه کج دار مریض بین دانشگاه و دولت، هستیم؛ که در قالب اعتراض یا تحصن نمود پیداکرده است. این رابطه امر بیرونی نیست و که عنوان براندازی و دشمن انگاری به آن بدهیم. در این رابطه کج دار و مریض دانشگاه نقش دنباله رو بودن خود را پذیرفته است.
**تمامی تشکل‌های دانشجویی اساساً تابع و دنباله‌رو ایدئولوژی سیاسی‌اند
آنا: چطور این نقش را پذیرفته است؟ به طور مشخص تفاوت ماهوی بین تشکل های دانشجویی را چگونه ارزیابی می کنید؟
خالق پور: در قالب همین انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویی؛ که اساساً تابع و دنباله‌رو ایدئولوژی حاکم‌اند. از انجمن اسلامی دانشجویان بگیریم که حلقه اولیه‌اش در دهه ۱۳۲۰ شکل‌گرفته و تحت ایدئولوژی‌های چپ‌گرا در دانشگاه علوم پزشکی تهران شکل گرفت تا بعد از انقلاب که دفتر تحکیم وحدت همان شورای مرکزی این انجمن است. بسیج دانشجویی تا جنبش عدالت‌خواه همه این‌ها تابع ایدئولوژی‌های سیاسی بودند؛ و هیچ‌گونه خلاقیتی درراه‌اندازی فعالیتهای دانشجویی از درون دانشگاه نمی‌بینیم.
بیشتر بخوانید:
زبان دانشگاه اجاره‌ای است و در جامعه صدا تولید نمی‌کند لزوم بازطراحی نقش آفرینی بانوان در فضای تشکل‌های دانشجویی تبیین فرآیند پیاده‌سازی سند تحول و تعالی دانشگاهبازی به‌نوعی طراحی‌شده که این تشکل‌ها امکان خلق پدیده جدیدی نداشته باشند. پدیده‌ای که تولید میشود از قبل برای آن برنامه‌ریزی و طراحی‌شده است. این وضعیت نهاد دانشگاه را از حیطه امر اجتماعی خارج کرده است و درواقع وارد بازی سیاسی کرده است. این نهاد علمی تبعی بودن خود را پذیرفته است. تمامی تشکل‌های دانشجویی قبل از انقلاب اسلامی، تابعی از ایدئولوژی‌های سیاسی بوده‌اند و هیچ‌گونه خلاقیتی در طراحی و راه‌اندازی فعالیتهای دانشجویی از درون دانشگاه و امکان خلق پدیده جدید را نداشتند.
**دانشگاه باید صحنه امر سیاسی را ترک کند
آنا: در فضای دانشگاه‌ها چه مصادیقی باید مورد توجه قرار گیرد؟
خالق پور: وقتی به بحث مطالبه گری در دانشگاه می‌رسیم و اینکه چه وضعیتی باید داشته باشد و اینکه وضعیت موجود ما چه فاصله‌ای با وضعیت مطلوب دارد، باید گفت، دانشگاه اساساً تولدش هم در جوامع اروپایی و نیز در دیگر کشور‌ها صورت‌بندی مسائل مبتلابه جامعه است. این کارکرد اصلی دانشگاه است و این نهاد باید بتواند صورت‌بندی علمی به مسائل مبتلابه جامعه بدهد و در یک سازوکار مشخص مسائل را تبدیل به یک خواست و مطالبه جمعی کند؛ و با یک مکانیسم‌هایی این مطالبات وارد چرخه سیاست‌گذاری شود؛ و اثرگذاری خود را نشان دهد.
با مقدمه‌ای که در رابطه با تسلط امر سیاسی در دانشگاه ذکر شد باید بگویم که اساساً دانشگاه این کارکرد را ندارد. نهاد دانشگاه و تشکل‌های دانشجویی را وارد بازی سیاسی و ایدئولوژیک کرده است. از دشمن تا براندازی تا جنس طرح مطالبات و انتظارات که در دانشگاه بازسازی میشود و نشان‌دهنده آن است که دانشگاه در اسارت امر سیاسی است.
دانشگاه به‌عنوان یک‌نهاد تبعی این نقش را برای خود پذیرفته که هیچ استقلالی از سیاست نداردبا اشاره به اینکه دانشگاه باید یک‌نهاد واسط و میان‌دار باشد که اساساً مسائل اجتماعی را صورت‌بندی کند، خاطرنشان کرد: این نهاد علمی باید هر امر اجتماعی را به یک مطالبه عمومی تبدیل کند تا در فرایند سیاست‌گذاری اثرگذار باشد. زبان دانشگاه، زبان اجاره‌ای است و به دنبال خلق، تولید و درانداختن طرحی نو نیست. دانشگاه باید یک‌نهاد واسط و میان‌دار بود که اساساً مسائل اجتماعی را صورت‌بندی علمی می‌کرد و در وهله بعد آن را به یک مطالبه عمومی تبدیل می‌کرد تا در فرایند سیاست اثرگذار باشد و وارد این چرخه شود. اما بااینکه دانشگاه از امر اجتماعی انتزاع پیداکرده است و در ساحت سیاست درآمده است، اما صورت‌بندی علمی در این رابطه مشاهده نمی‌شود.
در حال حاضر یکی از بحران‌های اجتماعی، بحران محیط‌زیست است، در ساحت دانشگاه هیچ‌گونه صورت‌بندی علمی در رابطه با حل این بحران مشاهده نمی‌شود بحث پایان‌نامه نویسی نیست، زیرا انجام یک کار تخصصی است. وقتی از دانشگاه نام می‌بریم این نهاد را در چارچوب عرصه عمومی تعریف می‌کنیم. اینکه دانشگاه یک مسئله را تبدیل به مطالبه عمومی کنند و در جامعه صدا تولید کند و این صدا شنیده شود. دانشگاه توان صورت‌بندی مسائل اجتماعی را ندارد؛ و رابطه‌اش با امر اجتماعی منفک شده است. این امر خواسته سیاست بوده است.
بیشتر بخوانید:
جریان شناسی انقلاب به دانشجویان برای برخورد با فضای فتنه در دانشگاه‌ها کمک میکندقدرت، میل به سلطه و ابزارسازی دارد و به دنبال نگاه کنترلی دارد و در همه جای دنیا این‌گونه عمل می‌کند. ربطی به اخلاق ندارد. بر اساس اقتضای خود با شما رفتار می‌کند نه لزوماً آن تصوری که شما از برخورد با خودتان دارید. فهم ما از قدر در همان پارادایم نصیحت الملوکی مانند برقراری صداقت و ... مانده است. تا فهممان از قدرت اصلاح نشود گره‌ای باز نمی‌شود. قرار نیست دانشگاه تحت سیطره قدرت دربیاید دانشگاه باید سنگری باشد که از دست‌اندازی امر سیاسی محافظت می‌کندو تشکل‌های دانشجویی و دانشگاه در پارادایم کنترل ساحت‌های اجتماعی و کنترل آن تحت یک کلان روایت است. ایدئولوژی از حقیقت برخوردار نیست و مسائل ما را سامان نمی‌دهد و فقط فانتزی است.
امکان اعتراض خارج از نظم مستقر در دوره‌های مختلف برای دانشگاه شکل نگرفتوقتی در رابطه با بحث مطالبه گری صحبت می‌کنیم در بستری شکل می‌گیرد که این بستر رابطه بین ساحت سیاست جامعه و دانشگاه است اگر بخواهیم تجویز کنیم و بپرسیم در سطح هنجاری باید به چه شکل باشد باید بگوییم که دانشگاه باید بازگشتی به امر اجتماعی داشته باشد و صحنه سیاست را باید ترک کند. اساساً بازیگر نبود بازی از قبل طراحی‌شده و اصول و قواعد از قبل طراحی‌شده است. برنده و بازندگی معنا ندارد. درحالی‌که دانشگاه‌ها با ترکیب قومیت‌های مختلف، امکانی برای خلق افق‌های جدید ایجاد خواهند کرد لذا ضروری است که این نهاد تغییر پارادایم داشته باشد و به امر اجتماعی بازگردد و صحنه امر سیاسی را ترک کند.
برای مثال اینکه اعتراضات این‌گونه باشد یا نه؟ بحث حاشیه‌ای است اینکه در اعتراضات مطالبات را با ادبیات خاصی مطرح کنیم خیلی امر اصالت داری نیست. دانشگاه می‌تواند نظام معنایی خود را داشته باشد قرار نیست مصادره مطلوب برای سیاست یا دشمن شود و درنهایت سیاست باید بداند که دست‌اندازی به ساحت دانشگاه با هزینه‌هایی همراه است. تا زمانی که ظرفیت‌سازی در قلمرو‌های اجتماعی برای ما آشکار نشود و گفتگو شکل نگیرد و تا زمانی که به این نتیجه نرسیم که هر قلمرویی کارکرد خاص خود را دارد و منطق قلمرو‌های مختلف را شکوفا کنیم تا بتواند صدا تولید کند توفیقی در این زمینه حاصل نمی‌شود.
انتهای پیام/۴۱۶۷/
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: دانشگاه علامه طباطبائی دانشگاه ها تشکل دانشجویی تشکل های دانشجویی دانشگاه و دولت صورت بندی علمی نهاد دانشگاه رابطه کج دار پروژه توسعه امر اجتماعی دانشگاه ها پیامد هایی طراحی شده دنباله رو امر سیاسی نظم مستقر خالق پور شکل گرفت هیچ گونه یک نهاد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۷۶۲۹۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا اعتراضات دانشجویی باعث تغییر سیاست آمریکا میشود؟
کارشناسان با اشاره به شکاف نسلی بین جوانان و قدیم‌ترهای آمریکایی می‌گویند افزایش جنبش اعتراضی در دانشگاه‌های این کشور می‌تواند به تغییر سیاست ایالات متحده در قبال رژیم اسرائیل در درازمدت کمک کند. - اخبار بین الملل -
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، موج اعتراضات حمایت از فلسطین در محوطه‌های دانشگاه‌های آمریکا بعد از دستگیری صدها نفر از معترضان در دانشگاه کلمبیا گسترده‌تر شده و بعد از سرایت به اکثر دانشگاه‌های این کشور در حال گسترش به دانشگاه‌های سایر کشورهای دنیا است.
اعتراضات از دانشگاه کلمبیا در نیویورک از 9 روز پیش (17 آوریل) آغاز شد و دانشجویان معترض خواستار قطع رابطه این دانشگاه با نهادهای اسرائیل که در جنگ غزه نقش دارند شدند. معترضان در دانشگاه های دیگر نیز خواسته های مشابهی دارند. اردوگاه‌های دانشگاهی که در سراسر آمریکا ایجاد شده‌اند، دانشجویانی را از پیشینه‌های مختلف - از جمله فلسطینی‌ها، عرب‌ها، یهودیان و مسلمانان - گرد هم آورده‌اند تا بمباران غزه توسط اسرائیل را محکوم کنند.
کارشناسان آمریکایی معتقدند که جنبش اعتراضی دانشگاه‌ها در ایالات متحده، شکاف نسلی درباره اسرائیل را برجسته کرده و تمایل جوانان برای به چالش کشیدن سیاستمداران و مدیران کالج‌ها در سراسر کشور به نمایش گذاشته شده است.
آنها استدلال می‌کنند که شکاف افکار (جوانترهای آمریکایی که عموماً از فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند تا نسل‌های قبل از آنها) خطری برای شانس انتخاب مجدد جو بایدن، رئیس جمهور دموکرات 81 ساله ایجاد می‌کند.
"عمر واسو"، استادیار علوم سیاسی در دانشگاه کالیفرنیا در این خصوص در گفتگو با شبکه الجزیره گفت: «ما در حال حاضر شاهد شکاف نسلی درباره اسرائیل هستیم و این موضوع در درازمدت مسئله‌ای برای حزب دموکرات خواهد بود. این اعتراضات شکاف نسلی را تسریع می‌کند.»
دانشجویان دانشگاه کلمبیا در نیویورک هفته گذشته اردوگاه همبستگی فلسطین را برپا کردند و از آن زمان پس از درخواست مدیریت کالج از پلیس برای رسیدگی به اعتراض، با بازداشت و سایر اقدامات انضباطی روبرو شدند. با این حال، با وجود سرکوب، اردوگاه‌های مشابهی در سراسر ایالات متحده و همچنین در کشورهای دیگر شکل گرفته است.
عمده خواسته دانشجویان این است که دانشگاه‌ها سرمایه‌گذاری‌هایشان را فاش کنند و هرگونه سرمایه‌ای را که به سازندگان سلاح و شرکت‌های مرتبط با ارتش رژیم اسرائیل پرداخت کردند، پس بگیرند.
سیاستمداران هر دو حزب اصلی ایالات متحده و همچنین کاخ سفید و گروه‌های طرفدار رژیم اسرائیل، دانشجویان را به دامن زدن به یهودستیزی متهم کرده‌اند؛ اتهاماتی که معترضان به شدت آن را رد می‌کنند.
"امان عبدالهادی"، جامعه شناس در دانشگاه شیکاگو نیز با الجزیره گفت که جوانان به طور فزاینده‌ای از وضعیت موجود در مسائل سیاست داخلی و خارجی ناامید می‌شوند. وی گفت: «من فکر می‌کنم یک نارضایتی واقعی با نسل قدیمی‌تر وجود دارد.»
وی ادامه داد: «در تاریخ آمریکا به طور کلی، معمولاً تغییرات بزرگ در افکار عمومی یا همزمان با جنبش‌های بزرگ دانشجویی رخ داده و یا توسط آنها آغاز شده است. فعالیت در محوطه دانشگاه می‌تواند مبنای تغییر سیاسی باشد. به نوعی این حس وجود دارد که این آینده است.»
سال‌ها نظرسنجی‌های عمومی در ایالات متحده نشان می‌دهد که افراد جوان‌تر به احتمال زیاد نسبت به فلسطینی‌ها همدردی کرده و از رژیم اسرائیل انتقاد می‌کنند. اما آمریکایی‌ها در مجموع نسبت به رفتار اخیر اسرائیل با فلسطینی‌ها انتقاد بیشتری کرده‌اند. نظرسنجی‌های متعدد نشان می‌دهد که اکثر پاسخ‌دهندگان آمریکایی از آتش‌بس دائمی حمایت می‌کنند.
اما بایدن حمایت قاطع خود را از رژیم اسرائیل، متحد اصلی آمریکا در خاورمیانه، در بحبوحه جنگ حفظ کرده است. موضع رئیس جمهور 81 ساله می‌تواند از نظر سیاسی پرهزینه باشد، زیرا بایدن در انتخابات نوامبر با یک رقابت سخت برای انتخاب مجدد روبرو است که انتظار می‌رود او را در مقابل رقیب جمهوری خواه خود، دونالد ترامپ قرار دهد.
"آنگوس جانستون"، مورخ فعالیتهای دانشجویی ایالات متحده، توضیح داد که شکاف نسلی درباره اسرائیل به ویژه در میان دموکرات‌ها آشکار است. جانستون به الجزیره گفت: «در سطح ملی، ما مدتی است که این موضوع را به‌عنوان گسست بین ارزش‌های رأی‌دهندگان جوان و اکثر سیاستمداران دموکرات می‌بینیم. و چیزی که اکنون شاهد آن هستیم، گسست مشابهی بین جوانان و بسیاری از مدیرانی است که این کالج‌ها را اداره می‌کنند.»
عمر واسو همچنین گفت که تظاهرات و سرکوب دانشجویان آمریکایی می‌تواند بر بی علاقگی نسبت به بایدن بیفزاید.
معترضان دانشجویی درگیر سیاست حزبی ایالات متحده نیستند. آنها در عوض تاکید کرده‌اند که خواسته هایشان کمک به حمایت از حقوق بشر فلسطینیان است. بنابراین آیا تظاهرات می‌تواند به ایجاد تغییر در سیاست ایالات متحده کمک کند؟
جانتسون، مورخ بیان می‌کند که تغییر درازمدت امکان پذیر است، اما یک شبه به وجود نمی‌آید. وی افزود: «ما بارها و بارها دیده‌ایم که سازماندهی دانشجویی سیاست‌ها را تغییر می‌دهد، نه همیشه به سرعت، و نه همیشه به روشی که دانشجویان امیدوار بودند. اما ما می‌بینیم که وقتی سازماندهی دانش آموزی به شدت بالا می‌رود، می‌تواند تأثیر قابل توجهی داشته باشد.»
دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها پیش‌آهنگ تحولات جهانی باشندنگرانی امیرعبداللهیان از سرکوب دانشجویان آمریکاییانتهای پیام/
ام فهد، زن مشهور عراقی کیست و چرا کشته شد؟